Het Wereld Alzheimercongres (Alzheimer’s Association International Conference, of ‘AAIC’) vond afgelopen week in Amsterdam plaats. Eigenlijk had dit al in 2020 moeten gebeuren, maar in 2023 is het dan eindelijk gelukt! En het was het wachten waard, want dit congres had een aantal prachtige hoogtepunten.
Een vroege start
Er was één troost voor het lange wachten: alles valt nu prachtig samen met het afscheidssymposium van Professor Philip Scheltens als hoogleraar en aartsvader van het Alzheimercentrum Amsterdam. Dit symposium vond plaats op de vrijdag voor AAIC, waardoor de aanloop naar het congres voor ons dus al eerder begon. Op het symposium gaven internationale experts een uitgebreide terugblik op meer dan 30 jaar onderzoek naar de ziekte van Alzheimer, waar Philip een grote rol in heeft gespeeld. Het blijft indrukwekkend om te horen waar het onderzoeksveld 30 jaar terug stond – het nog maar net kunnen maken van MRI-scans, waarop ineens krimp van de hersenen te zien was – en dan te beseffen waar we vandaag de dag staan: biomarkers in allerlei soorten en maten, en de eerste medicijnen die Alzheimer-eiwitten in de hersenen kunnen opruimen. We zijn er nog lang niet, maar wat is er in 30 jaar een ongelooflijke vooruitgang geweest!
Hoogtepunten
Prijs
Op zondag 16 juli was de eerste officiële dag van het congres, met al gelijk twee heel mooie hoogtepunten. Tijdens de plenaire sessie werd de zogenaamde ‘Lifetime Achievement Award’ toegekend aan Philip Scheltens, voor alles wat hij heeft betekend voor het onderzoeksveld. Een grote eer voor hem, en een kroon op zijn werk. Wat zijn we trots met z’n allen!
Plenaire lezing
Nog iets om trots op te zijn was de plenaire lezing van collega Dr Rik Ossenkoppele, voor een publiek van 7000 congresgangers. De lezing ging over de PET-scan waarmee de ophopingen van het Tau eiwit in de hersenen zichtbaar worden gemaakt. Rik ging in op de mogelijkheden en bruikbaarheid van de Tau PET-scan voor onderzoek, trials en mogelijk zelfs in de kliniek. Een boeiende presentatie – PETje af voor Rik!
Nieuwe alzheimermedicijnen
Een volgend hoogtepunt van het congres was ongetwijfeld de presentatie van de resultaten van de nieuwste positieve trial voor een medicijn tegen de ziekte van Alzheimer, Donanemab. Het is geen wondermiddel, maar het is een begin. Er zijn nu drie verschillende Alzheimer-medicijnen die het eiwit opruimen in de hersenen, én een effect hebben op het beloop van de ziekte, en dat geeft hoop en optimisme. We zijn echt in een nieuwe fase beland; het zal het onderzoek naar zowel het stellen van de diagnose alzheimer, als de bijwerkingen en lange-termijn effecten van zo’n behandeling in een stroomversnelling brengen. Nu gaan we bijvoorbeeld leren hoe de ziekteprocessen in de hersenen op de langere termijn reageren op de veranderingen van nieuwe medicijnen.
Biomarkers
Nieuw onderzoek naar biomarkers, stoffen in je lichaam die bijvoorbeeld een hersenziekte kunnen laten zien, was ook een belangrijk onderwerp op het congres. Met name alle ontwikkelingen richting biomarkers voor alzheimer die in het bloed meetbaar zijn gaan ontzettend snel. De tests worden steeds beter, en het lijkt inmiddels een kwestie van tijd met de laatste wetenschappelijke stappen voordat dit soort biomarkers in de dagelijkse praktijk kunnen worden ingevoerd. Dit kan de weg richting een diagnose sneller, beter én goedkoper maken. Dit kunnen dus belangrijke instrumenten zijn om de kosten in de gezondheidszorg omlaag te brengen.
AAIC in Amsterdam
Natuurlijk zijn er nog veel meer heel interessante ontwikkelingen gepresenteerd tijdens het congres, teveel om allemaal op te noemen. Maar het meest unieke hoogtepunt dit jaar was natuurlijk het feit dat het in ‘ons’ Amsterdam plaatsvond. Aan het eind van het congres was er voor het eerst op het AAIC een publiekslezing, georganiseerd door Alzheimer Nederland, waar hoogtepunten van het congres in het Nederlands werden gepresenteerd.
Bezoek van de Harvard Aging Brain Study
Daarnaast zijn afgelopen week grote aantallen internationale collega’s op bezoek geweest in Alzheimercentrum Amsterdam, om een rondleiding te krijgen en te leren van de manier waarop wij werken. Onderzoek dichtbij de patiënten waar het om gaat, en in nauwe samenwerking met de andere afdelingen zoals het klinisch chemisch laboratorium. Ze zijn er zonder uitzondering van onder de indruk, en dat maakt ons trots op ons centrum en de positie die we internationaal innemen.
Vol inspiratie en energie gaan we weer door, op naar een nieuw jaar met baanbrekend onderzoek!