De ziekte van Alzheimer ontwikkelt zich langzaam over een lange tijd. In de vroegste ziektefase hebben mensen wel alzheimerschade in hun hersenen, maar nog geen problemen met hun cognitieve functies, zoals het geheugen, het taalvermogen, de aandacht of de planningsvaardigheid. Deze mensen zijn nog cognitief gezond. Het alzheimeronderzoek richt zich steeds meer op deze vroegste ziektefase.
Binnen deze groep kan men onderscheid maken in de hoeveelheid alzheimerschade. Iemand waarbij bijvoorbeeld twee afwijkende eiwitten worden gevonden, heeft meer schade dan iemand waarbij maar één afwijkend eiwit wordt gevonden. Welke veranderingen in de cognitieve functies we in medicijn- en preventieonderzoek kunnen meten, is mogelijk afhankelijk van de soort en hoeveelheid alzheimerschade. Hier is tot nu toe nog weinig onderzoek naar gedaan.
Veranderingen in cognitieve functies bij vroege alzheimerschade
Cognitieve functies worden gemeten met verschillende taken, zoals bijvoorbeeld het onthouden van een lijst met woorden. Deze taken zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor latere ziektefases, waarin veranderingen in cognitieve functies vaak groter zijn. In ons onderzoek vroegen wij ons af of de cognitieve taken die nu vaak gebruikt worden gevoelig genoeg zijn om ook de kleine veranderingen op te merken bij cognitief gezonde mensen in deze vroege ziektefase. Ook wilden we weten of de soort en hoeveelheid alzheimerschade invloed hebben op hoeveel verandering we kunnen zien.
Ons onderzoek liet zien dat de huidige cognitieve taken gevoelig genoeg zijn om een achteruitgang te laten zien, maar alleen wanneer mensen lang genoeg over de tijd worden gevolgd: ongeveer viereneenhalf jaar. Na anderhalf of zelfs drie jaar was de achteruitgang die we zagen veel minder sterk: de meeste taken lieten helemaal geen verandering meer zien. Tot slot vonden we dat hoe meer alzheimerschade er in de hersenen aanwezig was, hoe meer achteruitgang mensen op de cognitieve taken lieten zien.
Aanbevelingen voor medicijn- en preventieonderzoek
Op basis van onze bevindingen, geven we een aantal praktische aanbevelingen voor de opzet van medicijn- en preventieonderzoeken naar de ziekte van Alzheimer bij cognitief gezonde proefpersonen: bij gebruik van de huidige cognitieve taken, adviseren we een studieduur van viereneenhalf jaar. Als de voorkeur uitgaat naar een kortere duur, zijn gevoeligere taken nodig. Tot slot moedigen we zorgvuldige besluitvorming aan bij het selecteren op basis van welk type alzheimerschade proefpersonen mogen deelnemen aan het onderzoek.
Lees hier het volledige Engelstalige artikel.
Dit onderzoek is deel van het SCIENCe-project en is gefinancierd door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health (PPP-toeslag LSHM19051), Stichting Dioraphte en Gieskes Strijbis Fonds.