Belang van het onderzoek
Sinds korte tijd is het vrij goed mogelijk om met een bloedtest de ziekte van Alzheimer aan te tonen. Centraal hierbij zijn het meten van de kenmerkende Alzheimer-eiwitten in het bloed: het amyloid eiwit en het gefosforyleerde tau eiwit.
Naast deze ziekteprocessen zijn ook andere ziekteprocessen van belang, zoals neurodegeneratie (hersenkrimp) en ontstekingsprocessen. Deze ziekteprocessen spelen niet allen bij alzheimer, maar ook bij andere vormen van dementie een rol. In een nieuw onderzoek hebben wij daarom twee andere eiwitten gemeten in het bloed. Deze eiwitten, het GFAP eiwit en het neurofilament-light eiwit.
Het onderzoek
Wij hebben ons onderzoek gepubliceerd in het internationale tijdschrift The Lancet Healthy Longevity, met als titel “Serum markers glial fibrillary acidic protein and neurofilament light for prognosis and monitoring in cognitively normal elderly: a prospective memory clinic-based cohort study”. In dit onderzoek hebben wij ons gericht op de SCIENCe deelnemers: een groep van cognitief normale deelnemers die wij jaarlijks terug zien op onze poli. Ieder jaar herhalen we bij hen de cognitieve testen die het denkvermogen in kaart brengen, en tweejaarlijks nemen we bloed af. Wij hebben gekeken of concentraties van de eiwitten GFAP en neurofilament-light helpen voorspellen wie in de toekomst dementie zal ontwikkelen.
De resultaten
Wij hebben gevonden dat het eiwit GFAP de duidelijkste samenhang heeft met achteruitgang in het cognitief functioneren over de tijd, en met het ontwikkelen van dementie. Het neurofilament-light eiwit voorspelde de veranderingen in het cognitief functioneren minder sterk.
Wanneer we echter onderzochten hoe de eiwitconcentraties zich ontwikkelden door de tijd, zagen we dat juist de concentratie van het neurofilament-light eiwit in het bloed over de tijd sneller steeg in de mensen die dementie ontwikkelden, vergeleken met de mensen die geen dementie ontwikkelden. Deze stijging zagen wij voor het GFAP eiwit dan weer in een mindere mate.
De betekenis
Het ontstekingseiwit GFAP en het neurodegeneratie eiwit neurofilament-light lieten dus een ander patroon zien. Dit betekent dat beide eiwitten een andere rol in de kliniek zouden kunnen innemen, en elkaar mogelijk zouden kunnen aanvullen. Waar we het GFAP eiwit zouden kunnen gebruiken om aan te wijzen wie we goed in de gaten moeten houden voor mogelijke achteruitgang in het denkvermogen, kunnen wij juist het neurofilament-light eiwit gebruiken om de mensen goed in de gaten te houden.
Lees de originele, Engelstalige publicatie hier.
Dit onderzoek hebben wij kunnen uitvoeren met name uit onderzoeksgelden vrijgemaakt door Alzheimer Nederland en het Gieskes Strijbis fonds.