Het tau eiwit bij de ziekte van Alzheimer
De ziekte van Alzheimer wordt gekenmerkt door abnormale stapeling van amyloid en tau eiwitten in de hersenen. Onderzoek laat zien dat de hoeveelheid tau eiwitten in de hersenen sterk samenhangen met de ernst van klachten, en dat de locatie van tau eiwit stapeling in de hersenen sterk samenhangen met het type klachten die patiënten ervaren. Het is daarom belangrijk om onderzoek te doen naar factoren die samenhangen met de hoeveelheid tau en de locatie hiervan in de hersenen.
Het meten van tau eiwitten met behulp van PET scans
Sinds een aantal jaar kunnen we de stapeling van het tau eiwit gedurende het leven bekijken met behulp van een specifiek type hersenscan: een PET scan. Met een tau-PET scan wordt gebruik gemaakt van een licht radioactieve vloeistof die specifiek bindt aan tau eiwitten in de hersenen. Dit zorgt ervoor dat we met deze tau-PET scan kunnen meten hoeveel tau eiwitten er in de hersenen zitten, en ook waar in de hersenen deze tau eiwitten zich bevinden.
Eeneiige tweelingen
Eeneiige tweelingen zijn genetisch identiek. Onderzoek in eeneiige tweelingen biedt daarom een unieke mogelijkheid om te onderzoeken in hoeverre genetische en omgevingsfactoren een rol spelen bij de hoeveelheid en de locatie van tau eiwitten in de hersenen. Waar overeenkomsten binnen deze eeneiige tweelingparen voor de stapeling van tau eiwitten waarschijnlijk door genetische aanleg worden verklaard, kunnen verschillen binnen deze paren alleen verklaard worden door omgevingsfactoren, zoals bijvoorbeeld voeding, beweging, werk of andere omstandigheden. In dit onderzoek hebben we met tau-PET scans gekeken in hoeverre eeneiige tweelingen gelijk zijn in de hoeveelheid en de locatie van tau eiwitten in de hersenen.
Uitkomsten van dit onderzoek
Wij hebben gevonden dat de meeste tweelingparen heel erg op elkaar lijken in de hoeveelheid van tau eiwit stapeling en de locatie van de tau eiwitten. Het was zelfs mogelijk om op basis van het patroon van tau eiwit stapeling in de hersenen in een tweeling, de tweelingbroer of –zus te identificeren. Deze resultaten suggereren dat genetische factoren een belangrijke rol spelen bij de hoeveelheid en de locatie van tau eiwitten in de hersenen. Echter, waren er ook tweelingparen die sterke verschillen lieten zien. Dit geeft aan dat naast genetische factoren, omgevingsfactoren ook een belangrijke rol spelen. Een voorbeeld van een tweelingpaar met sterke gelijkenissen en een tweelingpaar met sterke verschillen is te zien in Figuur 1. Als laatste hebben we onderzocht of verschillen in hoeveelheid tau eiwitten binnen een tweelingpaar samenhingen met verschillen in omgevingsfactoren. We hebben gevonden dat verschillen in tau stapeling binnen tweelingen samenhingen met verschillen in fysieke activiteit, sociale activiteit en depressieve symptomen. De rol van deze factoren bij het ontstaan van de ziekte dient verder te worden onderzocht.
Welke implicaties heeft dit onderzoek?
Ons onderzoek laat zien dat zowel genetische als omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen bij de hoeveelheid en de locatie van tau eiwitten in de hersenen. Waar genetische factoren mogelijk met name een invloed hebben op het risico voor het ontwikkelen van de ziekte, kunnen omgevingsfactoren mogelijk het moment waarop de ziekte ontstaat en het verdere beloop van de ziekte beïnvloeden. Dit benadrukt het belang van verder onderzoek naar omgevingsfactoren die het ontstaan en verdere beloop van de ziekte van Alzheimer kunnen vertragen.
Lees hier de originele Engelstalige publicatie.