COVID-19 en dementie: de uitdagingen in de zorg
Datum: 25 augustus 2020
Mensen met dementie hebben een verhoogd risico op een ernstig verlopende covid-19 infectie. Ook is de kans groter dat zij hieraan overlijden. Dat heeft niet alleen te maken met leeftijd en de coronamaatregelen: er is ook een genetische factor. Hierover publiceren internationale onderzoekers in het vakblad Alzheimer’s & Dementia.
De impact van de covid-19-pandemie op de zorg voor patiënten met dementie is enorm. Ouderen met de ziekte van Alzheimer of een andere vorm van dementie krijgen door de coronacrisis in diverse instellingen te maken met kwalitatief mindere zorg en extra risico’s. Recente gegevens suggereren dat mensen met dementie een grotere kans hebben op een ernstig verlopende covid-19-infectie en de daarmee samenhangende sterfte. Zelfs als je factoren als hoge leeftijd en andere ziektes die deze ouderen hebben (bijvoorbeeld hoge bloeddruk en diabetes), niet meetelt. Dit kan deels komen doordat de publieke gezondheidsmaatregelen, zoals fysieke afstand of lockdown, grotere nadelige gevolgen hebben voor het welzijn van ouderen met dementie. Maar er zijn ook biologische verklaringen.
Genetische variant
Een van de belangrijkste risicofactoren voor de ziekte van Alzheimer is de aanwezigheid van een bepaalde variant van een gen, genaamd ApoE4. Zestig procent van de patiënten met alzheimer heeft deze variant, tegen minder dan 15 procent van de algemene bevolking. In het covid-19-onderzoek is naar voren gekomen dat deze factor van groot belang is voor het ontstaan van neurologische complicaties bij covid-19. Dat komt omdat bij mensen met ApoE4 de bloed-hersen-barrière minder goed functioneert. Daarnaast heeft het gen een negatieve invloed op de algemene immuunrespons (specifieke reactie in het lichaam die gericht is op het onschadelijk maken van lichaamsvreemde indringers).
Praktische suggesties
De kennis over de genetische variant en de negatieve gevolgen van de gezondheidsmaatregelen wordt op een rij gezet door 35 internationale onderzoekers, waaronder hoofdauteur Philip Scheltens van Alzheimercentrum Amsterdam. In de publicatie in Alzheimer’s & Dementia geven zij onder meer praktische tips voor de Alzheimerzorg in tijden van covid-19. De auteurs hopen met deze bijdrage het gezondheidszorgsysteem beter voor te bereiden op een eventuele tweede golf.
Telemedicine
Vanwege het internationale karakter van het artikel zijn de suggesties breed en niet specifiek. Opvallend is dat een aantal aanbevelingen, zoals het aanstellen van een case manager, een centrale rol voor de huisarts en beschikbaarheid van internet al in Nederland geïmplementeerd zijn en hun waarde hebben bewezen. De onderzoekers hechten veel belang aan het verder ontwikkelen van ‘telemedicine’ (zorg op afstand), juist in gebieden waar fysieke afstanden groot zijn. Dit vergt een centrale en coördinerende rol van overheden, waar in de publicatie nadrukkelijk toe wordt opgeroepen.
Bij ouderen met dementie en covid in ziekenhuizen is extra aandacht nodig voor de behandeling en (liever nog) de preventie van delier (verwardheid die binnen enkele uren tot dagen ontstaat). Medicatie kan hierbij helpen, maar juist ook online mogelijkheden om met familie in contact te blijven.
Evenementen
