De kracht van muziek bij dementie

In de informatiekrant ‘Eigenwijs’ van Amsterdam UMC, locatie VUmc (15e jaargang nummer 3 najaar 2021), staat een interview met onderzoekers Betty Tijms en Jochum van ‘t Hooft. Zij vertellen over hun onderzoek naar hoe muziek hersenen kan activeren en doen een oproep om dit onderzoek te steunen.

“Veel mensen voelen sterke emoties bij muziek. Dit is zelfs het geval bij mensen met vergevorderde dementie. Dat fascineert mij. Hoe dit precies werkt is nog onbekend, daarom zijn wij in het alzheimercentrum een uniek muzikaal onderzoek gestart.” Aan het woord is dr. Betty Tijms, senior onderzoeker bij Alzheimercentrum Amsterdam. Samen met arts-onderzoeker Jochum van ’t Hooft werkt ze aan het MELODIA-onderzoek, gericht op het effect van muziek op dementie.

Jochum: “Het luisteren naar of maken van muziek is een van de weinige mogelijkheden om het leven van mensen met dementie aangenamer te maken. Muziek kan een inkijkje geven in wie iemand was voordat de dementie zich manifesteerde. Hoe kan dat en kunnen we hier iets mee?” Muziek spreekt primaire hersengebieden aan die invloed hebben op motivatie, emotie en gedrag. Ook kan muziek, en de manier waarop muziek wordt verwerkt in het brein, helpen om processen in de hersenen beter te begrijpen. Met behulp van hersenscans wordt onderzocht welke  hersengebieden actief worden als iemand met dementie luistert naar zijn of haar favoriete muziek. Ook willen de onderzoekers weten hoe verschillende vormen van hersenschade deze activatie beïnvloeden en of bepaalde activatiepatronen samenhangen met specifieke klachten.

Ervaren van muziek verandert

Jochum van ‘t Hooft

In zijn spreekkamer speelt Jochum verschillende akkoorden op zijn gitaar voor mensen met frontotemporale dementie (FTD). Hij kijkt hoe zij reageren op bepaalde akkoorden en welke emoties  zij ervaren. “We hebben al ontdekt dat hersengebieden die actief worden tijdens het luisteren naar muziek grotendeels overlappen met hersengebieden die afsterven bij mensen met FTD,” legt Jochum uit. “Het opmerkelijke is dat bij deze patiënten het ervaren van muziek niet verdwijnt, maar alleen verandert.” Betty vult aan: “Onze volgende stap is om te onderzoeken welke biologische factoren hierbij een rol spelen.”

Hoe werkt muziek bij mensen met dementie?

Betty Tijms

Betty: “Vragen die we hopen te beantwoorden door dit onderzoek zijn: welke hersengebieden worden actief als een dementiepatiënt luistert naar muziek, en wordt deze relatie beïnvloed door de ernst van hersenschade? Is het effect van muziek op hersenactivatie afhankelijk van het type dementie? Daarnaast willen we achterhalen of de mate van hersenactivatie door muziek samenhangt
met betere of slechtere scores op neuropsychologische testen.”

“Ons onderzoek kan nieuwe inzichten opleveren in hoe muziek de hersenen kan activeren, zelfs bij hersenschade. Uiteindelijk gaat het natuurlijk om het verbeteren van de kwaliteit van leven voor  de patiënt en zijn/haar omgeving. Wij denken dat muziek hierin een grote rol kan spelen,” aldus Betty. “Onze droom is om dit project uit te breiden naar een grootschalig onderzoek om te kijken naar verschillende hersenziekten en op die manier zo veel mogelijk mensen met dementie en hun naasten te kunnen helpen,” sluit Jochum af.

Ik wil dit onderzoek steunen

Alzheimercentrum Amsterdam zet elk jaar een onderzoek in de etalage. Voor dit onderzoek vragen we dat jaar extra aandacht en financiële steun. Dit geld komt ten goede aan onderzoeksprojecten waar (nog) geen overheidssubsidie voor is. Dit zijn vaak aanjagers voor nieuwe wegen van onderzoek, bijvoorbeeld de test in het oog, de bloedtest, nieuwe therapievormen maar ook onderzoeksassistenten, scans en specifieke lab bepalingen. Dit jaar is dit het onderzoek Muziek en dementie van Betty en Jochum.

Met uw steun hopen de onderzoekers beter te kunnen voorspellen welke patiënten baat hebben bij bijvoorbeeld muziektherapie. De resultaten van dit onderzoeken kunnen mogelijk ook leiden tot nieuwe aanknooppunten om achteruitgang in het denkvermogen te vertragen.