Honderdplussers houden de moed erin
Datum: 14 mei 2020
Hoe gaat het met honderdplussers tijdens de coronacrisis? Neuropsycholoog Kimberley van Vliet legde contact met 6 deelnemers aan de 100-plus-studie en vroeg hen hoe ze deze periode beleven. “Wat me opviel was hun eenzaamheid. Maar ze blijven allemaal positief. Ook hebben ze tips om deze dagen door te komen.’’
Een eeuw aan levenservaring, dat moet toch tellen om zo’n bijzondere periode het hoofd te kunnen bieden. Bovendien is Covid-19 niet de enige officiële pandemie die de honderdplussers hebben meegemaakt. Ze kregen in de jaren vijftig de Aziatische griep en eind jaren zestig de Hong Kong griep voor hun kiezen. De alleroudsten beleefden hun kleuterjaren tijdens de Spaanse griep, die wereldwijd miljoenen levens eiste, waaronder 38.000 in Nederland.
De Spaanse griep kwam in twee golven: een milde in de zomer van 1918 en een ernstige in het najaar die veel slachtoffers maakte. Vooral gezonde jonge mensen werden getroffen, tussen de 14 en 21 jaar oud. Zij kregen symptomen als keelpijn, pijn in de ledematen, hoesten, slapeloosheid, gebrek aan eetlust en koorts. Daarnaast ontwikkelden ze longontsteking of bronchitis. Grieppatiënten belandden op aparte zalen in de ziekenhuizen, waar het medisch personeel mondkapjes droeg. Lokale autoriteiten stelden allerlei regels in voor het openbare leven. Wat dat betreft, zijn er veel raakvlakken met de coronacrisis.
Kimberly van Vliet
Reden voor onderzoeker Kimberley van Vliet om enkele deelnemers van het 100-plus Onderzoek te vragen naar hun herinneringen aan de Spaanse griep en hun ervaringen tijdens de huidige pandemie. Het bijzondere cohort van honderdplussers wordt sinds vijf jaar gevolgd door onderzoekers van het Alzheimercentrum Amsterdam UMC. De wetenschappers willen weten hoe het kan dat sommigen gezond oud worden, zonder verschijnselen van dementie.
Minder over gesproken
De oudste deelnemer die Van Vliet over de telefoon sprak, is 106. Zij was 5 jaar oud toen de Spaanse griep heerste. Maar ze heeft er geen levendige herinneringen aan, zegt de onderzoeker. “Enkelen weten nog dat het heel erg was en een deelnemer wist te vertellen dat haar vader de griep had gekregen. Maar van overheidsmaatregelen herinnerden ze zich niets. Terwijl die er wel waren. In sommige gemeenten werden de scholen gesloten. Woningen en andere gebouwen moesten regelmatig gelucht worden. Kerkdiensten werden ingekort en je moest volksophopingen vermijden. Mensen met een ziek familielid werd gevraagd om niet naar de kerk te gaan.”
Overigens is het niet heel gek dat het de honderdplussers niet is bijgebleven. In die periode werd gewoonweg veel minder over de Spaanse griep gesproken dan over de huidige corona-pandemie. Het was een andere tijd: slechts een enkeling beschikte over een telefoon, tv was er niet en veel mensen kwamen hun eigen dorp niet eens uit.
Op de kamer blijven
Dat is nu wel anders. Ouderen worden enorm beperkt in hun bewegingsvrijheid. Een deel van de geïnterviewden woont in een verzorgingstehuis, anderen nog zelfstandig in een aanleunwoning of met hulp van thuiszorg of familie. Allemaal vinden ze het zwaar. Ze voelen zich eenzaam omdat ze verstoken zijn van sociale contacten. Zelf boodschappen doen of een kopje koffie drinken bij de buren – het kan niet meer. De 103-jarige mevrouw Smit vertelde dat ze in een verzorgingstehuis woont waar het coronavirus heerst. Van Vliet: “Ze was erg verdrietig, want iedereen moet op zijn kamer blijven en het eten wordt voor de deur gezet.”
Het telefoontje van de onderzoeker was daarom bij sommigen erg welkom, merkte ze. “Ze zijn zo dankbaar dat je belt, je zit eerst een hele tijd te kletsen over hoe het met ze gaat. Daar krijg je een glimlach van op je gezicht.”
Positief blijven denken
Ondanks de eenzaamheid houden de honderdplussers de moed erin. Het kan altijd erger: “Kijk maar naar de mensen die momenteel in een vluchtelingenkamp wonen, die hebben het pas slecht”, aldus de 101-jarige mevrouw Van Dijk. De 105-jarige mevrouw Van der Berg zit twee keer per dag een kwartiertje op de hometrainer.
De eeuwelingen hebben genoeg tips om er het beste van te maken. Van Vliet: “Denk terug aan leuke gebeurtenissen, daar word je blij van. Wees binnenshuis actief en probeer niet te mopperen. Niet continu naar het nieuws kijken en positief blijven denken.” De 106-jarige mevrouw Janssen drukte de onderzoeker op het hart: “Aan alles komt een eind, dus ook aan deze narigheid.” En als Van Vliet daar nog wat aan toe mag voegen: “Stuur ouderen een kaartje, of bel ze even op. Daar maak je ze heel blij mee.”
*De namen van de honderdplussers zijn gefingeerd in verband met hun privacy.
Tekst: Irene van Elzakker
Foto: Groepsfoto gemaakt tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de deelnemers aan het honderdplus Onderzoek in 2019.
Evenementen
