Wiesje van der Flier genomineerd voor Huibregtsenprijs 2021

Wiesje van der Flier, wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC, is genomineerd voor de Huibregtsenprijs 2021. Uit 31 inzendingen heeft de jury van de Huibregtsenprijs zes wetenschappelijke onderzoeksprojecten genomineerd. De raad van bestuur van Amsterdam UMC heeft Wiesje voorgedragen voor deze prestigieuze prijs. Op de Avond van Wetenschap & Maatschappij, 4 oktober 2021 in de Nieuwe Kerk te Den Haag, maakt juryvoorzitter Ineke Sluiter (president KNAW) bekend wie de Huibregtsenprijs wint.

Professor Wiesje van der Flier bekleedt de Pasman Leerstoel en is projectleider van het nationaal consortium ABOARD. Haar droom: alzheimer stoppen voordat het is gestart. Dit wil zij bereiken door met haar team innovatieve oplossingen te ontwikkelen om alzheimer in een vroeg stadium op te sporen.

Wiesje van der Flier

Vroeg ingrijpen

Nederland telt bijna 300.000 mensen met dementie. De ziekte van Alzheimer is de belangrijkste oorzaak van dementie en een van de duurste, dodelijkste en meest belastende ziekten van deze eeuw. Uit onderzoek weten we dat alzheimer al twintig jaar voordat de ziekte zich manifesteert begint. Om onherstelbare schade te voorkomen, is het noodzakelijk vroeg in te grijpen.

Individuele risico berekenen

Wiesje van der Flier ontwikkelde een model om met behulp van alzheimertests het individuele risico op dementie te berekenen. Innovatief aan haar aanpak is dat niet alleen vanuit medisch perspectief, maar ook vanuit het perspectief van patiënten wordt nagedacht over de inzetbaarheid van diagnostische tests.

Om de diagnostiek op geheugenpoli’s te verbeteren, onderzocht zij hoe de tests het beste kunnen worden toegepast, nam ze een kijkje in de spreekkamer en ontwikkelde ze een app om testuitslagen op individueel niveau te verklaren. In vervolgonderzoek toonde zij aan dat het rekenmodel wereldwijd toepasbaar is. Het rekenmodel en de onderliggende studie zijn gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Neurology.

Om te onderzoeken hoe de informatieverschaffing, besluitvorming en communicatie over alzheimerdiagnostiek in de praktijk verloopt, maakte het team van Van der Flier audio-opnamen van gesprekken over diagnostiek tussen artsen, patiënten en hun families. Uit de analyse van deze opnames blijkt dat er vooraf te weinig wordt gesproken over de verwachtingen en wensen van patiënten en hun familie, en achteraf te weinig over de betekenis van de uitslag en eventuele vervolgstappen. Daardoor blijven patiënten en hun naasten vaak met te veel onbeantwoorde vragen achter.

Behandeling op maat

Een accurate diagnose, individuele prognose én zinvolle communicatie over wensen en voorkeuren zijn essentiële bouwstenen van de alzheimer-patiëntreis. In Amerika werd recent een eerste medicijn voor alzheimer toegelaten. Ook komt er steeds meer zicht op hoe leefstijl kan helpen om dementie te voorkómen. De grote vraag is: wat werkt bij wie? En – wat zijn de wensen, voorkeuren en behoeften van de mensen/patiënten zelf? Om deze vragen te beantwoorden, heeft Wiesje een groot publiek-privaat consortium van meer dan 30 partners rond zich verzameld, onder de titel ABOARD (A personalized medicine approach for Alzheimer’s disease). Een project met grote impact. Want; “alzheimer gaat ons allemaal aan”, aldus professor Wiesje van der Flier.

De jury van de Huijbregtsenprijs over het werk van Wiesje van der Flier: “Urgent en relevant onderzoek met prachtige samenwerkingen, vernieuwende methodieken en een ongebruikelijke aanpak in het vakgebied.” Tevens prijst de jury “de meerwaarde voor alle doelgroepen”.

Huibregtsenprijs

De Huibregtsenprijs is in 2005 ingesteld door het bestuur van de Stichting De Avond van Wetenschap & Maatschappij en vernoemd naar ir. Wouter Huibregtsen. De prijs gaat naar een recent onderzoeksproject dat wetenschappelijke kwaliteit en vernieuwing combineert met een bijzondere maatschappelijke meerwaarde of outreach. Jaarlijks worden minimaal vier en maximaal zes projecten genomineerd, waarvan er uiteindelijk één wordt bekroond met de Huibregtsenprijs. De prijs wordt traditioneel uitgereikt op de Avond van Wetenschap & Maatschappij en bestaat uit een sculptuur, ‘De Denker’, van beeldend kunstenaar Wil van der Laan, een geldbedrag van € 25.000, geoormerkt voor onderzoeksactiviteiten, en een workshop, aangeboden door het Lorentz Center in Leiden.

De Avond van Wetenschap & Maatschappij is in 2000 in het leven geroepen met als doel het maatschappelijk belang van wetenschap te onderstrepen door te laten zien waar en op welke manier wetenschappelijk onderzoek toepassingen vindt in het leven van alledag. Tijdens de avond gaan topwetenschappers en prominenten uit andere sectoren van de maatschappij met elkaar in gesprek naar aanleiding van wetenschappelijke onderzoeksthema’s.

Genomineerden 2021

De andere vijf genomineerden naast Wiesje van der Flier (in alfabetische volgorde) zijn:

• Prof. dr. Sandjai Bhulai en prof. dr. Rob van der Mei, voorgedragen door de Vrije Universiteit Amsterdam. Wiskunde voor een veiliger en gezonder Nederland
• Prof. dr. Anne-Laura van Harmelen, voorgedragen door de Universiteit Leiden. Veerkracht na jeugdtrauma
• Prof. dr. Merel Kindt, voorgedragen door de Universiteit van Amsterdam. Een revolutionaire behandeling van angst
• Prof. dr. Wouter de Laat en dr. Marvin Tanenbaum, voorgedragen door het Hubrecht Instituut. STRIP – Systematisch Testen middels Robotisering en Innovatie tijdens Pandemieën
• Prof. dr. Antonis Vakis en prof. dr. Bayu Jayawardhana, Voorgedragen door de Rijksuniversiteit Groningen. Oneindige golfenergie oogsten met de Ocean Grazer

Meer informatie

• Nationaal consortium ABOARD
• Wiesje van der Flier beantwoordt vijf vragen over de Pasman Leerstoel
• Communiceren over diagnostiek en de Rekentool ADappt
• ZonMw Parel voor Wiesje van de Flier voor onderzoek dat wetenschappelijke kennis over diagnostiek naar de spreekkamer brengt
• Avond van Wetenschap & Maatschappij