Medicijnen effectiever in hersenen krijgen met geluidstrillingen

Voor het eerst in Europa proberen onderzoekers de bloed-hersenbarrière, het natuurlijke beschermingsmechanisme van de hersenen, tijdelijk en op een veilige manier te openen. Dat doen ze met behulp van een innovatieve techniek die gebruik maakt van geluidstrillingen. Hierdoor kunnen medicijnen de hersenen makkelijker bereiken. Door samen te werken met experts in verschillende hersenaandoeningen, hopen de onderzoekers op betere behandelingen voor zo veel mogelijk patiënten.

Dannis van Vuurden

De Hersenstichting financiert het onderzoek met 2,5 miljoen euro*. Het onderzoek duurt ongeveer vier jaar en staat onder leiding van Dannis van Vuurden, kinderoncoloog bij het Prinses Máxima Centrum. Vanuit Amsterdam UMC is wetenschappelijk directeur van Alzheimercentrum Amsterdam Wiesje van der Flier verantwoordelijk, en wordt er intensief samengewerkt met onderzoekers van de afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde.
Daarnaast is er een nauwe samenwerking met UMC Utrecht en het LUMC. Er wordt in eerste instantie onderzocht hoe deze behandeling werkt bij kinderen en volwassenen met een kwaadaardige hersenstamtumor en bij mensen met de ziekte van Alzheimer. Deze technologie kan uiteindelijk voor meerdere hersenaandoeningen effectief zijn.

Natuurlijk beschermingsmechanisme

“Een obstakel in de behandeling van hersenaandoeningen is de bloed-hersenbarrière”, zegt Van Vuurden. “Die zorgt ervoor dat de hersenen goed beschermd zijn tegen gevaarlijke stoffen. Maar dit natuurlijke beschermingsmechanisme maakt de hersenen ook grotendeels ontoegankelijk voor medicijnen, waardoor behandelingen voor veel hersenaandoeningen niet effectief zijn.”

Animatie Bloed-hersenbarrière

FUS-technologie

Er is nu een techniek waarmee je de bloed-hersenbarrière tijdelijk kunt openen om medicijnen door te laten: Focused-Ultrasound (FUS). Dankzij deze techniek kun je onderzoeken of bestaande en nieuwe medicijnen effectief zijn tegen hersenaandoeningen, door deze beter in de hersenen te laten doordringen. FUS is een innovatieve MRI-gestuurde techniek die met uiterst precies gerichte geluidstrillingen en microbelletjes in de bloedstroom de bloedvaten in de hersenen tijdelijk en lokaal kan openen zonder dat je de schedel open hoeft te maken. Zo kunnen medicijnen werken waar ze nodig zijn, op de juiste plek in de hersenen. Eerder onderzoek toonde aan dat de techniek veilig is. Momenteel wordt FUS in onder andere de Verenigde Staten en Canada in behandelstudies onderzocht.

Verspreiding medicijnen

Wiesje van der Flier

In de door de Hersenstichting gefinancierde studie volgen de onderzoekers met behulp van PET-CT-scans hoe de medicijnen zich verspreiden door de hersenen. “Voor alzheimer onderzoeken we ook hoeveel van het medicijn daadwerkelijk in de hersenen aankomt. Tot op heden zijn hier alleen schattingen van”, vult Van der Flier aan. “Dit is een unieke onderzoeksmethode die is ontwikkeld door de afdeling Nucleaire geneeskunde van Amsterdam UMC. Met een tracer kan de hoeveelheid medicatie gemeten worden die in de hersenen komt; dit geeft ons ontzettend veel waardevolle informatie die we weer kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van medicatie tegen alzheimer en andere hersenziektes.”

*  De giftgevers die dit project mede mogelijk gemaakt hebben, zijn: Piet Poortman Fonds, C en W de Boer, Stichting Sterk & Positief, JW Wegener Fonds in oprichting.

Meer informatie

• Artikel De Telegraaf 22 maart: Geluid opent brein; dankzij trilling wordt bloedvat poreus en laat medicijn door