Promotie Lies Thijssen: Bloedtest om de ziekte van Alzheimer op te sporen

Maandagmiddag 15 november verdedigt Lies Thijssen haar proefschrift “Blood-based biomarkers for Alzheimer’s disease – assay development and clinical validation”. Lies is onderzoeker bij het Neurochemisch laboratorium en Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC. In dit proefschrift laat ze zien dat de belangrijkste pathologische kenmerken van de ziekte van Alzheimer worden weerspiegeld met biomarkermetingen in bloed.  

De belangrijkste pathologische kenmerken van de ziekte van Alzheimer, namelijk amyloïdaggregatie, tau-accumulatie, neurodegeneratie en astrocytose, worden weerspiegeld met biomarkermetingen in bloed. Biomarkerconcentraties variëren tussen verschillende neurodegeneratieve ziekten en zijn dus waardevol om een diagnose te kunnen stellen.
Er zijn de afgelopen jaren grote stappen gemaakt op het gebied van bloedbiomarkers. In de toekomst zal het optimale panel van biomarkers voor verschillende diagnostische vragenstukken moeten worden bepaald en getest in routine laboratoriummetingen. Vervolgens kunnen de juiste stappen worden genomen om bloedbiomarkers in de dagelijkse klinische praktijk te implementeren voor de diagnose alzheimer.

Indicatie verhoogd risico

Lies Thijssen

Bloedbiomarkers kunnen een indicatie geven van verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer. Dit kan bijdragen aan een vroege selectie van mensen met een risico op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer waardoor ze of geneesmiddelen kunnen ontvangen, of uitgenodigd kunnen worden voor klinische studies. Aangezien pathologie al 20 jaar vóór het begin van de symptomen aan gaande is, wordt verwacht dat het te laat zal zijn om in te grijpen wanneer patiënten symptomatisch zijn. Bloedbiomarkers kunnen ervoor zorgen dat op tijd ingegrepen wordt met medicatie, waardoor de progressie van de ziekte van Alzheimer tot een halt gebracht wordt.

Voordelen voor de patiënt

De diagnose wordt nu gesteld door het afnemen van geheugentests, ondersteund door hersenscans en door het analyseren van hersenvloeistof. Het maken van een hersenscan is te duur en te belastend om vaak te kunnen doen. Terwijl voor de analyse van hersenvloeistof een eveneens belastende lumbaalpunctie noodzakelijk is. Een bloedtest heeft meerdere voordelen. Deze test is goedkoper en vooral makkelijker te ondergaan voor de patiënt. Thijssen: “Omdat bloed gemakkelijker kan worden afgenomen is het beter mogelijk om het verloop van de ziekte en de werking van medicijnen in klinische studies te volgen. Dat kan ons veel informatie opleveren over de werking van mogelijke medicatie.” 

Vernieuwde techniek

Technologische vooruitgang is de belangrijkste reden waarom  Thijssen en haar collega’s nu met succes biomarkers voor neurodegeneratieve ziekten in bloed kunnen meten. Dit komt enerzijds door een verbeterde gevoeligheid, anderzijds door verbeteringen in de ontwikkeling van antilichamen. Dit laatste heeft ook een positief effect op de prestaties van bestaande technologieën.
Een belangrijke technologie die werd  gebruikt om de meeste gegevens voor dit proefschrift te verkrijgen, is Simoa-technologie. Simoa is gevoeliger dan reguliere ELISA omdat het individuele eiwitten detecteert en een digitaal signaal genereert, in plaats van een algemeen analoog signaal. Daarnaast biedt het een platform waarop onderzoekers kunnen werken met antilichamen van hun eigen keuze.

Openbare verdediging online

De openbare verdediging begint om 15:45 uur en u kunt de verdediging ook online volgen via http://www.youtube.com/VUBeadlesOffice.

Promotoren

• prof.dr.ir. C.E. Teunissen
• prof.dr. P. Scheltens

Copromotor

• prof.dr. A.L. Boxer

Meer informatie

• Volledig proefschrift van Lies Thijssen
• Nieuwsbericht juli 2020
  Update over de bloedtest
• Nieuwsbericht maart 2020
  Nieuwe bloedtest kan verschillende soorten dementie onderscheiden