Symposium ABOARD: op weg naar gepersonaliseerde preventie, predictie en diagnostiek van dementie

Tijdens de jaarlijkse Geriatriedagen, die vandaag en morgen zijn, zit in het inspirerende programma voor zorgprofessionals ook een symposium over project ABOARD. Het symposium begint met een kort overzicht van het ABOARD project. Vervolgens richt Sebastian Köhler zich op leefstijl preventie en welke mogelijkheden er zijn voor de patiënt van nu. Daarna, vertelt Argonde van Harten meer over welke plasma biomarkers al beschikbaar zijn voor de geheugenpolikliniek. Hanneke Rhodius-Meester laat zien hoe computer tools de arts kan helpen in de (soms lastige) dementie diagnostiek en wat eindgebruikers daar eigenlijk van vinden. Janne Papma gaat ten slotte dieper in op hoe we cognitie bij mensen met een andere culturele achtergrond kunnen meten, met als einddoel een best practice voor cultuur-sensitieve zorg. Barbara van Munster sluit het symposium af door met de deelnemers in discussie te gaan over deze ontwikkelingen.

Project ABOARD

De ziekte van Alzheimer (AD) vormt één van de grootste gezondheidszorg-uitdagingen van onze eeuw. Alzheimer berooft mensen geleidelijk van hun cognitieve vermogens, met dementie als laatste stadium. Er is nog geen genezing. Het ABOARD project werkt aan een toekomst met gepersonaliseerde preventie, bestaande uit combinaties van leefstijl en ziekte-modificerende strategieën. De sleutel om AD te stoppen ligt in de stadia vóór dementie. Hierbij moet de patiënt aan het roer staan. De missie van ABOARD is om een vliegende start te maken met behandeling op maat (personalized medicine) voor AD, door alle voorbereidingen te treffen voor effectieve, patiënt-geregisseerde diagnose, predictie en preventie. Deze missie realiseren we met een multidisciplinair consortium, dat bestaat uit meer dan 30 partners.

In dit symposium laten we u kennis maken met vier onderzoekers/artsen die vanuit verschillende invalshoeken bijdragen aan ABOARD, en onderzoek doen wat direct aansluit bij de dagelijkse praktijk van de geheugenpolikliniek. Doel van dit symposium is dan ook de deelnemers op de hoogte te brengen van innovatieve projecten die gaande zijn, over deze projecten in discussie te gaan en samen zo het onderzoek naar de dagelijkse praktijk te brengen.

1. Tijd voor verandering: leefstijl en hersengezondheid (Sebastian Köhler)

Het aantal mensen met dementie neemt toe de komende decennia, ervan uitgaande dat dementie niet te voorkomen of te vertragen valt. Er is echter toenemend bewijs dat het risico op dementie voor een aanzienlijk deel samenhangt met veranderbare leefstijl- en gezondheidsfactoren zoals hoge bloeddruk, weinig beweging, ongezonde voeding en lage mentale stimulatie. De kennis in de algemene bevolking, maar ook onder zorgprofessionals, over de samenhang tussen leefstijl en hersengezondheid op late leeftijd is echter gebrekkig. Tegelijkertijd is er een grote behoefte aan kennisoverdracht, niet op de laatste plaats bij mensen met beginnende klachten van denkvermogen, mantelzorgers en kinderen van mensen met dementie. In deze presentatie gaan we in op de laatste ontwikkelingen in onderzoek naar leefstijl en het brein. We laten we zien hoe actuele projecten in Nederland zoals de gezondheidscampagne ‘We zijn zelf het medicijn’, MOCIA en ABOARD willen gaan bijdrage aan een betere hersengezondheid op latere leeftijd.

2. Plasma biomarkers voor de ziekte van Alzheimer (Argonde van Harten)

Een voorwaarde voor gepersonaliseerde zorg is een accurate diagnose. Om een idee te krijgen van de onderliggende pathologie bij een patiënt kan gebruik worden gemaakt van biomarkers. De gevestigde biomarkers voor de ziekte van Alzheimer zijn invasief (liquor diagnostiek) of duur (PET scans) en vaak niet breed beschikbaar. Biomarkers in bloed hebben de potentie om deze tekortkomingen op te lossen. Mede door verbeterde meettechnieken lijkt een toekomst waarin ze deze potentie ook waar kunnen maken steeds dichterbij te komen. Ik neem u mee door een overvloed aan recente studies naar de waarde van biomarkers in bloed voor de ziekte van Alzheimer. Het zal hierbij vooral gaan over de (differentiaal) diagnostische waarde en de relatie tussen bloed biomarkers en andere methoden om Alzheimer pathologie aan te tonen.

3. Computer tools in dementie diagnostiek (Hanneke Rhodius-Meester)

Het diagnostisch proces in het kader van dementie is lastig. Om de arts te kunnen ondersteunen in deze uitdaging, zijn steeds meer diagnostische en prognostische computer tools op de markt. Hiermee bedoelen we software, rekenprogramma’s, en/of online hulpmiddelen die ondersteuning bieden bij het interpreteren/duiden van diagnostiek voor het individu, zoals biomarker-uitslagen. Ook kunnen deze tools helpen bij het harmoniseren van diagnostiek tussen verschillende geheugenpoliklinieken, en ondersteunen ze bij diagnostiek op afstand. Echter, bestaande computer tools worden amper toegepast in de klinische praktijk. In deze korte presentatie, laat Hanneke Rhodius-Meester zien welke computer tools al beschikbaar zijn voor de geheugenpolikliniek, en hoe de tools aangepast worden om aan te sluiten bij de wensen van de patiënten, naasten en artsen.

4. Cultuur-sensitieve dementie diagnostiek (Janne Papma)

De komende jaren zal het aantal dementiepatiënten met een migratieachtergrond fors stijgen in specifieke regio’s in Nederland. Dit wordt veroorzaakt door de toenemende vergrijzing van 1^e generatie arbeidsmigranten, gecombineerd met een hogere prevalentie van risicofactoren voor dementie. Geheugenpoliklinieken lijken echter niet goed voorbereid op deze relatief nieuwe patiëntenpopulatie die om cultuursensitieve aanpassingen aan het zorgtraject vragen, vanwege culturele verschillen in de beleving van ziekte en zorg, een mogelijke taalbarrière, een lager opleidingsniveau en lage gezondheidsvaardigheden. In deze presentatie gaat Janne Papma in op de ervaringen en het instrumentarium wat de afgelopen jaren ontwikkeld is op de migrantenpoli van het Alzheimercentrum Erasmus MC. Denk daarbij aan praktische handvatten voor het werken met of juist zonder tolken, alternatieven voor dementiescreening en cognitieve testen en praktische tips of aandachtspunten. Tevens gaat zij in op de ontwikkeling van een best practice voor cultuur-sensitieve dementie diagnostiek, zodat met aanpassingen een doelmatige diagnose dementie gesteld kan worden.

Sprekers

• Dr. Sebastian Köhler, Universiteit Maastricht, Universitair hoofddocent, Alzheimer Centrum Limburg, School for Mental Health and Neuroscience
• Dr. Janne Papma, Erasmus MC, senior onderzoeker, Alzheimercentrum Erasmus MC
• Prof. dr. Barbara van Munster, UMCG Groningen, Hoogleraar interne geneeskunde ihb Ouderengeneeskunde-Geriatrie, Interne geneeskunde, Universitair centrum ouderengeneeskunde
• Dr. Argonde van Harten, neuroloog, Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC
• Dr. Hanneke FM Rhodius Meester, klinisch geriater, afdeling Interne Ouderengeneeskunde en Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC

Meer informatie

• Over project ABOARD
• Volledige programma Geriatriedagen 2022