Toelichting bloedtest voor Alzheimer

Op maandag 17 september ging een persbericht van Amsterdam UMC uit naar aanleiding van de oratie van prof. Teunissen. Het persbericht betrof de snelle en hoopvolle ontwikkelingen op het gebied van een bloedtest voor de ziekte van Alzheimer. Dit persbericht heeft geleid tot reacties in de media. We hebben journalisten die vragen hadden uiteraard te woord gestaan. We zijn echter niet op alle uitnodigingen ingegaan vanwege een al langer lopende afspraak met een programma over Wereld Alzheimer Dag.

Hier een toelichting n.a.v. de berichtgeving om mogelijke verwarring te voorkomen.

De zoektocht naar een bloedtest voor de ziekte van Alzheimer is al meer dan 10 jaar gaande (review: Lancet Neurol, 2016). De resultaten hadden tot voor kort onvoldoende precisie om toepasbaar te zijn in de klinische praktijk. Door de ontwikkeling van nieuwe technologie worden de resultaten recentelijk steeds beter (Alz Dem, 2017, Nature, 2017). In Amsterdam UMC, locatie VUmc zijn we ook al langer bezig met het verder verbeteren van deze bloedtest. De resultaten van dit onderzoek hebben we gepresenteerd op het AAIC congres in juli jl. in Chicago. Zie Alzforum voor een verslag daarvan. Onze prototype-test lijkt tot op heden de beste test met een accuratesse van 95%. Naar aanleiding van deze presentatie zijn we door verschillende onderzoeksgroepen benaderd om de test te valideren in hun eigen samples.

Voor de duidelijkheid:

• De test is niet ontwikkeld in, of bedoeld voor, mensen met erfelijke Alzheimer (1% van alle mensen met Alzheimer); immers daar kun je het gen voor bepalen. De test is ontwikkeld in een sample van alzheimerpatiënten van 69 jaar oud (standaarddeviatie 7 jaar) en vergeleken met leeftijd conforme controles. Het eiwit amyloïd is een centraal pathologisch mechanisme bij Alzheimer op alle leeftijden. Wel is het zo dat op oudere leeftijd er daarnaast vaker meerdere mechanismes betrokken zijn (zoals inflammatie of vasculaire schade).
• De test is niet bedoeld om de volledige diagnostiek te vervangen. Vaststellen hoe het met iemand gaat (is er sprake van cognitieve stoornissen, hoe gaat het met de activiteiten in het dagelijks leven) vindt vanzelfsprekend plaats aan de hand van een gesprek en een neuropsychologisch onderzoek. Om vast te stellen welke ziekte ten grondslag ligt aan de cognitieve achteruitgang of dementie, doen we aanvullende diagnostische tests. Hierbij kan de bloedtest een belangrijke toevoeging zijn.
• De test is niet bedoeld om Alzheimer te voorspellen bij mensen zonder klachten maar om de diagnostiek te verbeteren bij mensen die zich met geheugenklachten melden bij hun arts. Met name de bloedtest zal gebruikt kunnen worden om te bepalen of het al dan niet nodig is om een patiënt door te verwijzen voor nadere diagnostiek (met een lumbaalpunctie of PET-scan).
• Een belangrijke toepassing van de bloedmarker is het selectieproces vergemakkelijken van potentiële deelnemers voor geneesmiddelenonderzoek. Dit staat ook beschreven in het artikel van Inge Verberk (Annals, 2018). Op deze manier helpt de bloedtest het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen te versnellen.