Twee ton aan onderzoeksubsidie voor biomarker onderzoek naar de ziekte van Alzheimer

Het VUmc Neurochemisch laboratorium, nauw verbonden aan het VUmc Alzheimercentrum ontvangt twee keer een ton aan onderzoeksgeld om te besteden aan biomarkeronderzoek. De subsidie is beschikbaar gesteld door Health~Holland, in samenwerking met Alzheimer Nederland. Health~Holland geeft namens de overheid subsidies uit. Belangrijk bij dit soort subsidies is dat er een nauwe samenwerking is tussen de academische sector en private partners zoals bijvoorbeeld biotechnologie bedrijven.

De laboratoriumonderzoekers Vandana Gupta (Post-Doc) en Inge Verberk (promovenda) hebben allebei hun voorgestelde project goedgekeurd gekregen door Health~Holland. De projecten richten zich op het zo vroeg mogelijk diagnosticeren van dementie, en op het vroeg vaststellen van de vorm van dementie waaraan een patiënt leidt. Al heel veel jaren voordat de symptomen wijzen op dementie, begint het ziektemakende proces in hersenen al.  Vroege diagnostiek zou de sleutel kunnen zijn tot het laten slagen van medicijnstudies, immers: voorkomen, remmen of stoppen van geheugenschade is beter dan genezen.

Benieuwd wat de onderzoekers precies van plan zijn? Lees hieronder verder.

Verschillende soorten dementieën herkennen door middel van metingen aan eiwit-klonteringen
Vandana Gupta, Post doc onderzoeker bij VUmc Neurochemisch laboratorium

Dit project richt zich op het ontwikkelen van een nieuwe test, de RT-DEM genoemd. In de ziekte van Alzheimer gaat onder andere het eiwit Tau klonteren. Deze Tau-klontjes gaan in de hersenen zitten, waardoor de hersenen verstoppen en de hersencellen beschadigen. Dit veroorzaakt  kortsluiting in het geheugen. Dit proces kunnen wij helaas nog niet stopzetten of vertragen, maar wij kunnen wel proberen de klontering zo vroeg mogelijk te diagnosticeren.

De nieuw te ontwikkelen test RT-DEM kan ons hierbij helpen. Met een speciale methode kunnen wij het klonteren in een reageerbuis nabootsen. Wij mengen daarvoor hersenvloeistof van patiënten met de nog niet-geklonterde vorm van het eiwit. De manier en de snelheid waarop het eiwit in de reageerbuis gaat klonteren, lijkt per dementie-type te verschillen.

Vandana gaat hiervoor samenwerken met het bedrijf ADx NeuroSciences, een biotechnologiebedrijf uit België.

Alzheimer zo vroeg mogelijk diagnosticeren, door een bepaalde vorm van het klonterende eiwit Amyloid te meten
Inge Verberk, Promovenda bij VUmc Neurochemisch laboratorium en VUmc Alzheimercentrum

In dit project wordt gewerkt met een andere techniek, namelijk de SIMOA. SIMOA stat voor Single Molecule Array, wat simpel gezegd betekent dat er met deze nieuwe techniek heel precies gemeten kan worden hoeveel eiwitten er aanwezig zijn in een bepaalde lichaamsvloeistof, zelfs als er maar een eiwit (‘Single Molecule’) aanwezig is in een reactievaatje.

Ook al zijn er maar hele kleine hoeveelheden van een bepaald eiwit te meten in een lichaamsvloeistof buiten de hersenen, dan betekent dit niet dat dit geen belangrijk eiwit is in het ziekteproces. Voor Alzheimer is zo’n eiwit het Amyloid Beta oligomeer. Het amyloid eiwit kan lange ketens vormen. Dit gaat net zo lang door, tot het een grote klont in de hersenen wordt. Dit schaadt de hersencellen en daarmee ook de geheugenfunctie. Het amyloid beta oligomeer is een middelgrote klont van het amyloid eiwit, een tussenvorm dus. Dit oligomeer wordt er van verdacht als een aanstichter en verspreider van het samenklonteren van het amyloid te werken.

De oligomeerkan een groot waarschuwingsteken zijn dat er iets mis aan het gaan is, in een hele vroege fase van de ziekte. En daarom willen onderzoekers wereldwijd dit eiwit graag kunnen meten. Dit is telkens weer moeilijk gebleken. Nu hebben wij echter de nieuwe supergevoelige techniek aan onze zijde (SIMOA). Aangevuld met onze samenwerking met Crossbeta, een biotechnologie bedrijf gevestigd in Utrecht die gespecialiseerd is in oligomeren, gaan wij de uitdaging opnieuw aan.