Verschillende biologische varianten ontdekt bij de ziekte van Alzheimer

Wetenschappers hebben vijf biologische varianten van de ziekte van Alzheimer ontdekt, die mogelijk verschillende behandeling nodig hebben. Eerder geteste geneesmiddelen kunnen hierdoor ten onrechte niet of slechts minimaal lijken te werken. Dit concluderen onderzoeker Betty Tijms en collega’s van Alzheimercentrum Amsterdam, Amsterdam UMC en Maastricht University. De onderzoeksresultaten worden 9 januari gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Nature Aging’.

Bij de ziekte van Alzheimer klonteren het amyloïde en het tau eiwit in de hersenen. Naast deze klonteringen treden ook andere biologische processen op zoals ontstekingen en uitgroei van zenuwcellen. Met nieuwe technieken hebben de onderzoekers deze andere processen kunnen meten in het hersenvocht van patiënten met geklonterd amyloïde en tau.

Verschillende varianten

Onderzoeker Betty Tijms

Betty Tijms en Pieter Jelle Visser onderzochten 1058 eiwitten in het hersenvocht van 419 mensen met de ziekte van Alzheimer. Zij vonden dat er binnen deze groep vijf biologische varianten bestaan. De eerste variant wordt gekenmerkt door een verhoogde amyloïde productie. Bij een tweede type is de bloed-hersen-barrière verstoord en is sprake van een verlaagde amyloïde productie en minder uitgroei van zenuwcellen. Verder verschillen de varianten in de mate van eiwitsynthese, het functioneren van het afweersysteem, en het functioneren van het orgaan dat hersenvocht produceert. Patiënten met verschillende alzheimer varianten vertoonden ook verschillen in andere aspecten van de ziekte. Zo vonden de onderzoekers een sneller verloop van de ziekte in bepaalde subgroepen.

Bevindingen van groot belang

De bevindingen zijn van groot belang voor geneesmiddelenonderzoek. Het betekent namelijk dat een geneesmiddel alleen zou kunnen werken in één variant van de ziekte van Alzheimer. Bijvoorbeeld, medicatie die de amyloïdeproductie remt kan mogelijk werken in de variant met een verhoogde amyloïde productie, maar is misschien juist schadelijk bij de variant met een verlaagde amyloïde productie. Een volgende stap is om de alzheimer varianten te behandelen met passende geneesmiddelen.

Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door de Memorabel en VIDI programma’s van ZonMw, en de Europese Commissie als onderdeel van het Innovative Medicine Initiative programma.