Vierde alzheimer-gen gevonden

Voor het eerst sinds bijna dertig jaar is er een gen vastgesteld dat betrokken is bij het ontstaan van een erfelijke vorm van de ziekte van Alzheimer. Er waren al drie genen bekend, maar onderzoekers van VUmc, Erasmus MC en de TU Delft hebben nu een vierde gen gevonden: het SORL1-gen. Het is voor patiënten en hun familie van groot belang te weten of de ziekte van Alzheimer bij hen een erfelijke oorzaak heeft. Bovendien levert kennis over erfelijkheid nieuwe inzichten op over de processen die betrokken zijn bij de ziekte van Alzheimer. 

Familiaire alzheimer is een zeldzame vorm van de ziekte, waarbij de aandoening overerft van ouder op kind en op jonge leeftijd tot dementie leidt. In de jaren ‘90 van de vorige eeuw werd duidelijk dat een afwijking in een van drie genen (PSEN1, PSEN2 en APP) het ziektebeeld in een deel van deze families kan verklaren. Eerdere wetenschappelijke publicaties toonden aan dat genetische afwijkingen in het SORL1-gen het risico op de ziekte van Alzheimer verhogen. Maar het bleef onduidelijk welke afwijkingen in het SORL1-gen gevaarlijk zijn en welke niet.

Andere groep patiënten onderzocht
Anders dan bij de studie naar de eerste drie genen, hebben de onderzoekers van VUmc niet gezocht naar afwijkingen in het SORL1-gen binnen de leden van families waarin erfelijke alzheimer voorkomt, maar binnen een grote groep van 2.000 anonieme Nederlandse alzheimerpatiënten en gezonde proefpersonen. Hoofdonderzoeker dr. Henne Holstege: “Door de SORL1-afwijkingen te sorteren aan de hand van hun eigenschappen zagen we dat sommige afwijkingen in het SORL1-gen vrijwel zeker tot dementie leiden. Anderen leiden tot een meer dan tienvoudige verhoging van het risico op dementie, en weer anderen bleken goedaardig.” De onderzoekers konden deze bevindingen bevestigen in een tweede, onafhankelijke groep van 3.000 eveneens anonieme alzheimerpatiënten en gezonde proefpersonen. De resultaten maken duidelijk dat het SORL1-gen nu echt bijgeschreven moet worden als het vierde in de rij van oorzakelijke alzheimer-genen.

Keuzes
Met de ontdekking van dit gen kan in de toekomst bij meer patiënten met de ziekte van Alzheimer een oorzaak worden gevonden voor de ziekte. Er zijn nog steeds veel families waarin de ziekte van Alzheimer relatief vaak voorkomt, waarbij geen mutatie in de bekende drie oorzakelijke genen wordt gevonden. Mogelijk is er dan wel sprake van de aanwezigheid van een SORL1-mutatie. In dat geval kunnen familieleden zich laten voorlichten hierover en eventueel keuzes over hun toekomst daarop aanpassen.

Ophoping van alzheimereiwitten
De vaststelling van afwijkingen in het SORL1-gen die de ziekte van Alzheimer veroorzaken, is ook belangrijk voor verder onderzoek naar het ontstaan van de ziekte. Net als de eerder gevonden genen is ook SORL1 betrokken bij het voorkómen van ophopingen van alzheimereiwitten in de hersenen: amyloïde plaques.

Lees hier de publicatie in European Journal of Human Genetics