2020 Tweelingenonderzoek

Speurtocht naar de oorsprong van de ziekte van Alzheimer
Hoe komt het dat de ene persoon gezond ouder wordt, terwijl de ander problemen krijgt met het geheugen? Bij het ouder worden vinden er veranderingen plaats in de hersenen. De ene persoon kan met goede geestelijke vermogens heel oud worden, terwijl veroudering bij de ander gepaard kan gaan met milde tot ernstige geheugenproblemen. Een veelvoorkomende oorzaak van ernstige geheugenproblemen is de ziekte van Alzheimer. Uit eerder onderzoek is gebleken dat de stapeling van het eiwit amyloid in de hersenen de eerste stap is in de ontwikkeling van deze ziekte. Met ons onderzoek willen we het ontstaan en de gevolgen van deze amyloidstapeling op de ontwikkeling van geheugenproblemen beter begrijpen.

Onderzoek bij tweelingen
Alle deelnemers van dit unieke onderzoek zijn eeneiige tweelingen boven de 60 jaar die bij het begin van de studie – in 2014 – nog geen tekenen van dementie vertoonden. Ze worden nu al 5 jaar lang nauwkeurig gevolgd, waarbij we met behulp van hersenscans, bloed en hersenvloeistof verzameling, geheugentesten en vragenlijsten hopen te ontraadselen waarom sommige mensen alzheimer krijgen en anderen niet. Projectleiders van dit onderzoek zijn Pieter Jelle Visser en Anouk de Braber.

Onderzoek in eeneiige tweelingen kan ons veel vertellen over de rol die erfelijke en niet-erfelijke invloeden spelen bij het ontstaan van een ziekte. Deze tweelingen zijn genetisch identiek. Waar overeenkomsten binnen deze eeneiige tweelingparen voor Alzheimer ziekteprocessen waarschijnlijk door erfelijke aanleg worden verklaard, kunnen verschillen binnen deze paren alleen verklaard worden door niet-erfelijke factoren, zoals bijvoorbeeld voeding, beweging, werk of andere omstandigheden.

Resultaten
Ons onderzoek laat zien dat de mate van amyloidstapeling bij eeneiige tweelingen niet gelijk is. Bij 18 van de paren had een helft van de tweeling wel amyloidstapeling en de ander niet. Dit geeft aan dat naast erfelijke aanleg, externe invloeden ook een belangrijke rol spelen in het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.

Onderzoeksvragen
Binnen ons onderzoek hopen wij de volgende vragen te kunnen beantwoorden:

1. Welke niet-erfelijke invloeden kunnen de gevonden verschillen in vroege kenmerken voor de ziekte van Alzheimer (o.a. amyloidstapeling, tau stapeling en hersenkrimp) tussen eeneiige tweelingen verklaren?
2. Wat is het verloop van deze vroege kenmerken van de ziekte van Alzheimer over tijd?
3. Wat is de rol van erfelijke en niet-erfelijke factoren bij de voortgang van de ziekte van Alzheimer.

Met de resultaten van deze studie kunnen mogelijk in de toekomst mensen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer eerder worden geïdentificeerd en aanknopingspunten gevonden voor preventiestrategieën.