Memento


In de Memento-studie wordt gekeken of met gebruik van hersenstimulatie het geheugen tijdelijk verbeterd kan worden in patiënten met een vroege vorm van de ziekte van Alzheimer. Zij krijgen tweemaal lichte elektrische hersenstimulatie gedurende een uur. Deze stimulatiemethode staat bekend om zijn patiëntvriendelijkheid; er zijn geen bijwerkingen. Het zwakke elektrische veld zorgt ervoor dat hersencellen in het onderliggende gebied iets meer of minder prikkelbaar worden, en hun vuurgedrag aanpassen. We zullen hier stimuleren met een vrij snelle frequentie (40 Hz) op een gebied boven achter op het hoofd. Dit gebied is betrokken bij ons geheugen, en staat bekend als plek met vroege schade bij de ziekte van Alzheimer. Een eerdere buitenlandse studie liet daarvan een tijdelijk positief effect zien op enkele geheugentaken. We willen dit resultaat onafhankelijk herhalen, en onze eigen specialiteit toevoegen. Gedurende de hersenstimulatie liggen de patiënten namelijk in een magneto-encefalografie (MEG) scanner om veranderingen in hersenritmes gelijktijdig te meten. Dit stelt ons in staat de positieve effecten van de stimulatie beter te begrijpen. Als deze methode inderdaad werkt, dan kan in de toekomst worden gedacht aan herhaalde sessies, zelfs in de thuissituatie.
Kijk hier voor meer informatie over de Memento-studie.
TES en MEG
In de studie wordt gebruikgemaakt van Transcraniële Elektrische Stimulatie (tES) en Magneto-encephalografie (MEG).
Trancraniële elektrische stimulatie (TES)
Trancraniële elektrische stimulatie (TES) is een vorm van niet-invasieve hersenstimulatie. Tijdens de stimulatie wordt een kleine stroom geleid tussen twee elektroden (een soort plakkers), die op de hoofdhuid worden geplaatst. De elektroden zijn verbonden met een machine die we aansturen met een computerprogramma om de stimulatie uit te voeren.
Door dit te doen, kunnen we ervoor zorgen dat hersencellen van bepaalde hersengebieden meer of minder kans hebben om actief te worden. De stimulatie wordt uitgevoerd tijdens de MEG meting.
Magneto-encephalografie (MEG)
MEG staat voor Magneto-EncefaloGram. Dit betekent letterlijk “magnetisch hersenschrift”. MEG is een apparaat waarmee de werking van de hersenen wordt onderzocht. De hersencellen produceren namelijk magnetische signalen. De MEG meet deze signalen en slaat ze op met behulp van een computer. Van het meten van uw hersenactiviteit voelt u niets.
Omdat de signalen die een MEG-apparaat meet erg klein zijn, moeten de sensoren die de hersensignalen opvangen heel gevoelig zijn. Metalen voorwerpen zoals sleutels kunnen de MEG metingen verstoren en daarom wordt u verzocht zulke voorwerpen ter bewaring af te geven vóór het onderzoek begint. Ook signalen uit de omgeving kunnen de MEG metingen verstoren. Daarom bevindt het apparaat zich in een afgeschermde kamer met een dikke deur. Stoorsignalen kunnen hier niet binnendringen. Het MEG-apparaat zelf is een grote helm met daarin de sensoren die de signalen opvangen. Nadat u op de onderzoekbank bent gaan liggen, moet u zelf een stukje omhoog schuiven, zodat u met uw hoofd in de helm komt. De sensoren zijn dan zo dicht bij uw hoofd dat zij uw hersensignalen opvangen.
Er wordt u gevraagd tijdens de scan zo min mogelijk te bewegen en goed wakker te blijven. De deur gaat dicht, maar niet op slot. De MEG laborant kan u via een camera zien en u kunt via een intercom met hem/haar praten. De voortgang en instructies zullen steeds met u gecommuniceerd worden tijdens de meting. Van de metingen zelf merkt u niets.
Er loopt momenteel één studie binnen Memento.
Hoofdstudie in patiënten met een geheugenstoornis op basis van alzheimer pathologie
In de Memento hoofdstudie wordt niet-invasieve hersenstimulatie (transcraniele elektrische stimulatie) onderzocht bij een geheugenstoornis op basis van alzheimer pathologie.
Het onderzoek omvat twee bezoeken van 2,5-3 uur in het Amsterdam UMC, locatie VUmc. Tijdens elk bezoek wordt er:
- Vier keer 12 minuten hersenstimulatie toegepast via elektroden op het hoofd en de schouder, terwijl de proefpersoon in de MEG-scanner ligt
- Voorafgaand en na de hersenstimulatie wordt er neuropsychologisch onderzoek uitgevoerd (geheugentaken) van elk 30 minuten
Proefpersonen worden geworven via het Amsterdam Dementia Cohort.
Proefstudie in gezonde mensen
In de Memento proefstudie werd niet-invasieve hersenstimulatie (transcraniële elektrische stimulatie) onderzocht bij gezonde proefpersonen.
Het onderzoek omvatte één bezoek van een uur in het Amsterdam UMC, locatie VUmc. Tijdens elk bezoek werd er:
- Vier keer 3 minuten hersenstimulatie toegepast via elektroden op het hoofd en de schouder, terwijl de proefpersoon in de MEG-scanner lag
Mensen geregistreerd bij hersenonderzoek.nl die geschikt waren voor studiedeelname hebben meegedaan aan het onderzoek. Op dit moment worden de verzamelde gegevens verwerkt en geanalyseerd.
Projectleider(s): dr. W. de Haan
Onderzoeker(s): drs. A. Koomen
Wilt u meer weten of deelnemen aan de MEMENTO-studie?
Neem dan s.v.p. contact op via div5-memento@amsterdamumc.nl.