NCDC
Projectleiders: Dr. P.J. Visser & prof. dr. M.A. Ikram
Subsidiegevers: ZonMw & Alzheimer Nederland
Looptijd: 2019 – 2025
Website: NCDC op health RI (Engels)
Dementie is een complexe aandoening met meerdere oorzaken. Zowel aanlegfactoren (genetica) als omgevingsfactoren veroorzaken veranderingen in de hersenen die uiteindelijk leiden tot dementie. Het is onmogelijk om al deze factoren in één cohort te onderzoeken. Door gegevens uit diverse bestaande cohorten te harmoniseren en in samenhang te onderzoeken, hoopt het nieuwe consortium genaamd ‘Netherlands Consortium of Dementia Cohorts’ (NCDC) beter te begrijpen hoe de ziekte ontstaat. Op deze manier kunnen nieuwe aangrijpingspunten worden gevonden voor preventie van dementie.
Binnen het onderzoek wordt gekeken naar verschillende routes via welke dementie kan ontstaan: neerslag van het alzheimer-eiwit amyloid en schade aan de bloedvaten in de hersenen. We onderzoeken directe effecten van veranderbare risicofactoren op cognitieve achteruitgang en het ontstaan van dementie. Daarnaast onderzoeken we hoe deze risicofactoren leiden tot schade aan de hersenen die gerelateerd is aan dementie. De verschillende onderdelen van het onderzoek zijn te zien in de figuur hieronder.
Een ander onderdeel van het project is om de samenwerking tussen de deelnemende cohorten te verbeteren, onder andere door ervoor te zorgen dat het makkelijker wordt om data uit verschillende bronnen te combineren. Om dit te bereiken werken alle cohorten aan de zogenoemde ‘FAIR-principes’ om de cohortdata beter vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en herbruikbaar te maken. Dit doen we onder andere door ervoor te zorgen dat data van cohorten op afstand gezamenlijk geanalyseerd kunnen worden. Zo zorgen we dat de privacy van de deelnemers nog beter beschermd is als we onderzoek in meerdere cohorten tegelijkertijd doen.
Projectleiders: Dr. P.J. Visser & prof. dr. M.A. Ikram
Onderzoekers: Prof. dr. W.M. Van der Flier
- Amsterdam Dementia Cohort, Amsterdam UMC, locatie VUmc
- Doetinchem Cohort Studie, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
- Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (Rotterdam Study), Erasmus MC
- European Prevention of Alzheimer’s Dementia consortium (EPAD), Amsterdam UMC, locatie VUmc (website in het Engels)
- Leiden Longevity Study, LUMC
- Lifelines, UMC Groningen
- Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA), Vrij Universiteit Amsterdam
- Maastricht Study , Maastricht UMC
- Secondary Manifestations of ARTerial disease-Magnetic Resonance Study (SMART-MR), UMC Utrecht
Februari 2023
Juni 2022
Februari 2021
L1mburg Centraal: vervolgstudie voor bevolkingsonderzoek naar diabetes type 2
December 2020
Anderhalf miljoen voor De Maastricht Studie
November 2020
Publicatie: het amyloid en het GFAP eiwit samen in een bloedtest voor de ziekte van Alzheimer
December 2019
Groot onderzoek naar preventie dementie
April 2019
Grootschalig onderzoek naar preventie van dementie
September 2018
Nieuw Nederlands Consortium bundelt cohortonderzoek naar preventie van dementie
2022
Twait et al.: Psychosocial factors and hippocampal subfields: The Medea-7T study. Human Brain Mapping, 44( 5), 1964– 1984.
Marcolini et al.: Effects of interventions on cerebral perfusion in the Alzheimer’s disease spectrum: A systematic review. Ageing research reviews, 79, 101661.
2021
Pelgrim et al.: Cross-sectional associations of tau protein biomarkers with semantic and episodic memory in older adults without dementia: A systematic review and meta-analysis. Ageing Research Reviews, 71, 101449.
Nooyens et al.: Adherence to dietary guidelines and cognitive decline from middle age: the Doetinchem Cohort Study. The American Journal of Clinical Nutrition, 114(3), 871–881.
Thijssen et al.: Highly specific and ultrasensitive plasma test detects Abeta(1–42) and Abeta(1–40) in Alzheimer’s disease. Sci Rep 11, 9736 (2021).
Verberk et al.: Serum markers glial fibrillary acidic protein and neurofilament light for prognosis and monitoring in cognitively normal older people: a prospective memory clinic-based cohort study. The Lancet Healthy Longevity, 2(2), e87–e95.
2020
Vonk et al.: Cross-sectional associations of amyloid burden with semantic cognition in older adults without dementia: A systematic review and meta-analysis. Mechanisms of Ageing and Development, 192, 111386.
Verberk et al.: Combination of plasma amyloid beta(1-42/1-40) and glial fibrillary acidic protein strongly associates with cerebral amyloid pathology. Alzheimer’s research & therapy, 12(1), 118.
Ebenau et al.: ATN classification and clinical progression in subjective cognitive decline: The SCIENCe project. Neurology, 95(1), e46–e58.
Rensma et al.: Associations of Arterial Stiffness With Cognitive Performance, and the Role of Microvascular Dysfunction: The Maastricht Study. Hypertension (Dallas, Tex. : 1979), 75(6), 1607–1614.
2019
Rensma et al.: Microvascular Dysfunction Is Associated With Worse Cognitive Performance. Hypertension, 75(1), 237–245.